|
1. 90° V-Bükme Kalıbı; Genellikle 90°lik V-bükme kalıbı en çok kullanılanıdır. Bu tip bükme kalıplarına taban (ezme) bükme kalıpları adı verilir. 90°lik V-bükme kalıbında zımba ucu kavis yarıçapı, saç malzeme kalınlığından az olmamalıdır. Çekme gerilimi yüksek malzemelerin 90°lik V-bükme işleminde, zımba ucu kavis yarıçapı büyük alınır. Şekil 3.6 da 90° V-bükme kalıbı gösterilmektedir. Şekil 3.6. 90° V-bükme kalıbı 2. Dar Açılı V-Bükme Kalıbı Dar açılı V-bükme işlemi genellikle, basınçlı havayla çalışan bükme kalıplarında yapılmaktadır. Bükme açısı önemli değilse, kalıplama işlemi 90° V-bükme kalıbında yapılabilir. Şekil 3.7 de dar açılı V-bükme kalıbı ve bükme işlemi gösterilmektedir. Şekil 3.7 Dar açılı V-bükme kalıbı ve bükme işlemi 3. Kaz Boynu Bükme Kalıbı Bu tip kalıplara, geri dönüşlü flanş bükme kalıbı da denir. Genellikle 90° V-bükme kalıbına benzer, ancak bükme işleminin merkezden dışarıya doğru olması nedeniyle fazla yükleme yapılamamaktadır. Şekil 3.8 de kaz boynu bükme kalıbı ve bükme işlemi gösterilmektedir. Şekil 3.8 Kaz boynu bükme kalıbı ve bükme işlemi 4. Ofset Bükme Kalıbı Ofset bükme kalıbı, iki 90° bükme işlemini bir arada yapabilir. Bu nedenle, bu tip kalıplara ofset bükme kalıplan denir. 90° den büyük bükmelerde kullanılan kalıplara, (Z) bükme kalıbı denir. Şekil 3.9 da ofset bükme kalıbı ve bükme işlemi gösterilmektedir. Şekil 3.9 Ofset bükme kalıbı ve bükme işlemi 5. Katlama Bükme Kalıbı Saç malzemelerin kenarlarını birbiri üzerine katlayan kalıptır. Genellikle parça kenarlarında düzgünlük sağlamak ve mukavemet kazandırmak amacıyla katlama işlemi yapılır. Şekil 3.10 ve 3.11 de katlama kalıbı ve katlama işlemi gösterilmektedir. Şekil 3.10 ......................................... Şekil 3.11 6. Kenet Bükme Kalıbı Saç malzemelerin veya saç malzemelerden yapılan tüplerin birleşim (ek) yerlerinin dikiş şeklinde kalıplanmasında kullanılan kalıplardır. Şekil 3.12 de kenet kalıplan ve kenet bükme işlemleri gösterilmektedir. 7. Kavis Bükme Kalıbı Yarıçapı saç malzeme kalınlığının 4 katından fazla olması gereken bükme işlemlerinde kullanılan kalıplardır. Şekil 3.13 de kavis bükme kalıbı gösterilmektedir. 8. Basit Bükme Kalıbı Bükme işlemi genellikle düz saç malzemelere, bazen de ön bükme işlemi yapılacak parçalara uygulanır. Basit bükme kalıbı Şekil 3.14 de gösterilmektedir.
9. Kıvırma Bükme Kalıbı Parça ucunun yuvarlatılması veya halka şeklinde kalıplanması, kıvırma kalıplarıyla yapılır. Ön bükme ve kıvırma kalıplama işlemi Şekil 3.15 da gösterilmektedir. 10. Tüp Bükme Kalıbı Bu kalıplar genellikle kıvırma kalıplarına benzer. Her iki ucu ön bükme kalıplarıyla biçimlendirilen parça, ikinci veya daha fazla kalıplama işlemleriyle tüp şeklinde kalıplayan kalıplara, tüp bükme kalıbı denir. Şekil 3.16 ve 3.17 de ön ve tüp bükme kalıpları gösterilmektedir. 11. Dört Kanallı Bükme Kalıbı Küçük parçaların kısa zamanda ve seri halde kalıplanabilmesi için çoklu V-bükme kalıbı kullanılır. Bu tip çoklu (V) veya (U) bükme kalıplarına, kanal bükme kalıbı denir. Şekil 3.18 da 4 kanallı V bükme kalıbı ve kalıplama işlemi gösterilmektedir. 12. Kanal Bükme Kalıbı Genellikle kanal bükme işlemi, uzun kaz boynu bükme kalıplarıyla yapılır. Kalıplanan parçanın kalıp içerisinden çıkmasını kolaylaştırmak amacıyla itici plâkalı kanal bükme kalıbı kullanılır. Şekil 3.19 de kanal bükme kalıbı ve bükme işlemi gösterilmektedir. 13. U-Bükme Kalıbı U-Bükme kalıbı, kanal bükme kalıbına benzer, ancak geri esneme miktarı bu kalıp da daha fazladır. Geri esneme miktarını gidermek için ikinci bir kalıp da U-bükme miktarı arttırılır. Şekil 3.20 de U-bükme işlemi gösterilmektedir. 14. Kota Bükme Kalıbı Kutu bükme işlemi genellikle uzun boylu zımbası bulunan açılı kalıplarda yapılmaktadır. Bu tip kalıplar en çok apkant preslerinde kullanılır. 15. Oluk Bükme Kalıbı Oluk bükme kalıplan genellikle tek veya çok sıralı yapılmaktadır. Bu kalıplarla tek vuruşta bir oluk bükmeden dört oluk bükmeye kadar kalıplama yapılabilmektedir. Şekil 3.21 de tek sıralı oluk bükme kalıbı ve kalıplama işlemi gösterilmektedir. 16. Çok Profilli Bükme Kalıbı Bu tip kalıplar, değişik konstrüksiyon ve uygulamalara açık kalıplardır. Genellikle bir vuruşta bükme işleminin tamamlanması gereken çok sayıdaki parçanın bükme işleminde kullanılır. Şekil 3.22 de çok profilli bükme kalıbı ve bükme işlemi gösterilmektedir. 17. Pabuç Bükme Kalıbı Genellikle bu kalıplar, dik konumda kalıplanamayan pabuç ve benzeri parçaların kalıplanmasında kullanılır. Şekil 3.23 de mafsallı pabuç bükme kalıbı ve bükme işlemi gösterilmektedir. |